Nổi đốm trắng trên da là một trong những vấn đề da liễu thường khiến nhiều người lo lắng. Những mảng sáng màu, có khi chỉ nhỏ bằng đầu kim, nhưng cũng có thể lan rộng và ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Liệu đó chỉ là dấu hiệu da khô, hay là biểu hiện của một bệnh lý như bạch biến, lang ben hay vảy phấn trắng?
Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt nhanh nguyên nhân, nhận biết sớm dấu hiệu và biết khi nào nên đi khám da liễu để tránh tình trạng trở nên nặng hơn.
Nổi đốm trắng trên da là gì?
Nổi đốm trắng trên da là hiện tượng một hoặc nhiều vùng da mất sắc tố do cơ thể giảm hoặc ngừng sản xuất melanin – sắc tố tự nhiên quyết định màu da. Khi các tế bào hắc tố (melanocyte) bị tổn thương hoặc hoạt động kém, da trở nên sáng màu hơn, tạo thành các mảng trắng dễ nhận thấy.
Hiện tượng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, cả nam và nữ, và thường khiến người bệnh lo lắng về thẩm mỹ. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp không nguy hiểm nếu được phát hiện và điều trị sớm.
Nguyên nhân khiến da nổi đốm trắng
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nổi đốm trắng trên da. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp nhất được ghi nhận trong da liễu:
1. Bệnh bạch tạng:
Bạch tạng (Albinism) là một rối loạn di truyền bẩm sinh khiến cơ thể không thể sản xuất đủ melanin – sắc tố quyết định màu da, tóc và mắt. Người bị bạch tạng có làn da, mái tóc và đôi mắt sáng bất thường, đồng thời dễ bị tổn thương bởi ánh nắng mặt trời.
Bệnh này không lây, nhưng cần chống nắng tuyệt đối và khám định kỳ da liễu để phòng ngừa ung thư da.
Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu giảm sắc tố toàn thân, hãy đến cơ sở da liễu để được kiểm tra gen và đánh giá nguy cơ sớm.
2. Vảy phấn trắng:
Vảy phấn trắng là bệnh da lành tính, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên, đặc trưng bởi các đốm trắng nhạt, hơi bong vảy mịn như phấn – đặc biệt ở hai má và thân trên.
Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến viêm da cơ địa, da khô hoặc dị ứng, không lây và tự hồi phục trong vài tháng.
Bác sĩ khuyến cáo nên dưỡng ẩm hằng ngày và dùng kem chống nắng nhẹ để giúp da tái tạo nhanh hơn.
3. Bạch biến:
Bạch biến (Vitiligo) là rối loạn miễn dịch mạn tính khiến tế bào hắc tố (melanocyte) bị phá huỷ, làm da mất sắc tố vĩnh viễn.
Các mảng trắng thường xuất hiện ở mặt, cổ, tay, quanh miệng, mắt hoặc vùng sinh dục. Bệnh không gây đau hay ngứa, nhưng ảnh hưởng lớn đến tâm lý và thẩm mỹ.
Nhiều nghiên cứu cho thấy người bị bạch biến có nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp hoặc tiểu đường type 1 cao hơn.
Bạch biến có thể được cải thiện bằng liệu pháp ánh sáng (UVB, PUVA) hoặc thuốc bôi ức chế miễn dịch. Việc phát hiện sớm sẽ giúp kiểm soát và phục hồi sắc tố hiệu quả hơn.
4. Lang ben:
Lang ben là nhiễm nấm da thường gặp, gây các mảng da màu nâu, hồng, hoặc trắng, thường thấy ở ngực, lưng, cổ.
Bề mặt da tróc vảy mịn, hơi ngứa, đặc biệt khi ra mồ hôi. Lang ben có thể điều trị dứt điểm bằng thuốc chống nấm dạng bôi hoặc uống..
Triệu chứng: ngứa nhẹ, tróc vảy mịn, đặc biệt khi ra mồ hôi hoặc thời tiết nóng ẩm.
Lang ben có thể điều trị dứt điểm bằng thuốc chống nấm dạng bôi (Ketoconazole, Selenium sulfide) hoặc uống theo chỉ định bác sĩ.
Để phòng ngừa tái phát, nên giữ da khô thoáng, tắm sạch mồ hôi, tránh dùng chung khăn hoặc quần áo.
5. Lichen xơ teo:
Lichen xơ teo (Lichen sclerosus) là bệnh viêm da mạn tính hiếm gặp, thường ảnh hưởng đến vùng sinh dục, hậu môn hoặc da thân.
Bệnh gây ngứa dữ dội, rát, da mỏng trắng như sứ, có thể để lại sẹo và biến dạng mô nếu không điều trị sớm.
Lichen xơ teo không lây, nhưng nếu kéo dài có thể tăng nguy cơ ung thư tế bào vảy tại chỗ.
Phương pháp điều trị gồm thuốc bôi corticoid mạnh, ức chế miễn dịch tại chỗ, và theo dõi định kỳ da liễu.
6. Mất sắc tố sau viêm/ tổn thương da/ điều trị thẩm mỹ
Mất sắc tố sau viêm hoặc điều trị thẩm mỹ là tình trạng da sáng hơn xung quanh vùng tổn thương sau khi lành vết thương, mụn, hoặc sau các thủ thuật như laser, triệt lông, lột da hóa chất.
Nguyên nhân: do melanocyte bị tổn thương tạm thời bởi nhiệt hoặc hóa chất.
Da thường tự hồi phục sau vài tuần đến vài tháng nếu được bảo vệ và dưỡng ẩm đúng cách.
Lưu ý:
- Nếu mất sắc tố kéo dài >3 tháng, cần gặp bác sĩ để đánh giá.
- Không lột, cọ sát hoặc điều trị trùng lặp bằng laser.
- Luôn dùng kem chống nắng và dưỡng ẩm phục hồi (ceramide, panthenol).
8. Ngoài ra, một số phương pháp điều trị da cũng có thể gây giảm sắc tố, bao gồm:
- Laser: tia laser được dùng để loại bỏ các bất thường trên da. Tái tạo bề mặt da bằng laser kích thích sự phát triển của các sợi collagen mới, mang lại làn da mới mịn màng hơn, tuy nhiên mất sắc tố cũng có thể xảy ra ở các khu vực điều trị. Ngoài ra, khi dùng laser điều trị sắc tố, nếu điều chỉnh thông số và năng lượng không phù hợp cũng có thể gây mất sắc tố vùng điều trị.
- Triệt lông: sử dụng nhiệt từ tia laser để phá hủy các nang lông. Nhiệt độ quá cao có thể làm tổn thương vùng da xung quanh của bạn và gây giảm sắc tố.
- Lột da bằng hóa chất: Lột da bằng hóa chất cải thiện những bất thường trên da của bạn, làm cho các lớp trên cùng của da bong ra, dẫn đến làn da mịn màng và tươi sáng hơn. Nếu bạn có làn da màu, bạn có nhiều nguy cơ bị giảm sắc tố sau khi lột sâu (giảm sắc tố sau viêm).
Chẩn đoán:
Bác sĩ da liễu sẽ:
- Quan sát vị trí, hình dạng, màu sắc và ranh giới đốm trắng
- Hỏi tiền sử bệnh da liễu, bệnh tự miễn hoặc tiếp xúc hóa chất
- Có thể soi da bằng đèn Wood để phát hiện nấm hoặc rối loạn sắc tố
- Thực hiện xét nghiệm nếu nghi ngờ bệnh tự miễn hoặc di truyền
Chẩn đoán chính xác nguyên nhân là bước quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Điều trị:
Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau:
1. Tự hồi phục:
Nếu bạn bị do chấn thương da hoặc do điều trị da, bạn có thể sẽ không cần điều trị. Các tế bào da của bạn sẽ bắt đầu sản sinh hắc tố trở lại khi vùng tổn thương hồi phục. Tình trạng giảm sắc tố thường sẽ hết sau vài tuần hoặc vài tháng. Nếu bạn bị vảy phấn trắng, vảy nến hoặc chàm, tình trạng giảm sắc tố thường tự khỏi mà không cần điều trị. Nó có thể mất vài tháng. Nếu giảm sắc tố là một triệu chứng của tình trạng da, một số loại thuốc có thể điều trị tùy vào nguyên nhân gây ra.
2. Liệu pháp ánh sáng (Phototherapy)
Quang trị liệu có hiệu quả nếu bạn bị đốm trắng do điều trị bằng laser (giảm sắc tố do laser) như tẩy lông bằng laser, xóa hình xăm bằng laser hoặc tái tạo bề mặt da bằng laser. Có thể sử dụng một loại thuốc gọi là psoralen kết hợp với tia cực tím A (PUVA) hoặc tia cực tím B (UVB). Các nghiên cứu cho thấy liệu pháp chiếu ánh sáng giúp điều trị chứng giảm sắc tố da do tia laser gây ra. Hiện chưa có phương pháp điều trị hiệu quả nào đối với bệnh bạch tạng hoặc sẹo bị giảm sắc tố.
3. Dùng thuốc bôi hoặc thuốc uống
- Thuốc corticoid, tacrolimus, hoặc pimecrolimus giúp giảm viêm và kích thích sản xuất melanin.
- Thuốc chống nấm dùng cho lang ben hoặc nhiễm nấm da.
- Thuốc kháng oxy hóa, vitamin E, C, B12 hỗ trợ phục hồi tế bào hắc tố.
Kết luận:
Đốm trắng trên da do nhiều nguyên nhân gây ra. Do đó, khi thấy xuất hiện những đốm trắng các bạn cần đến gặp bác sĩ Da liễu để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và điều trị kịp thời, nhanh chóng lấy lại màu sắc vốn có của làn da.
Nếu bạn đang gặp phải các vấn đề về sắc tố da nói chung hoặc mất sắc tố da, trắng da do nguyên nhân bất kỳ nói riêng, hãy liên hệ Đơn vị nghiên cứu và điều trị bạch biến của Medcare qua Hotline: 0931 888 115 hoặc bấm tại đây để được thăm khám và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả nhất nhé.
Câu hỏi thường gặp
– Bạch biến: mảng trắng, giới hạn rõ, thường xuất hiện tại vùng mặt, quanh mắt, mũi, miệng, bàn tay, bàn chân… diễn tiến thường nhanh, có thể kèm tóc trắng, lông trắng, tại vùng da bạch biến.
– Lang ben: mảng trắng nhạt hoặc nâu, có vảy mịn, thường kèm ngứa nhẹ, dễ thấy ở lưng/ngực, soi đèn Wood phát huỳnh quang vàng/xanh.
Một số đốm trắng như: lang ben, vảy phấn trắng, lác đồng tiền cũ, vết chàm nhẹ… có thể tự mờ dần. Tuy nhiên, nếu đốm trắng lan rộng, nhanh, hoặc nghi ngờ bạch biến → nên đưa trẻ đi khám sớm để chẩn đoán chính xác.
Không nên tự ý sử dụng khi chưa có chỉ định và sự theo dõi bởi bác sĩ da liễu. Bởi vì, thuốc bôi corticoid/ức chế miễn dịch hay liệu pháp ánh sáng: chiếu đèn tại nhà, khi tự điều trị không đúng cách có thể gây ra tình trạng teo da, bỏng da hoặc nặng hơn có thể gây ra hiện tượng koebner kiến bệnh bạch biến lan rộng hơn.
Bạn nên đến cơ sở y tế chuyên khoa da liễu để chẩn đoán và điều trị bệnh sớm nhất khi xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Vết trắng lan nhanh, đối xứng hai bên.
– Lông trắng, tóc trắng tại vị trí đốm trắng
– Có kèm rụng tóc, thay đổi móng.
– Ảnh hưởng đến ngoại hình, thẩm mỹ
Đây là những dấu hiệu gợi ý bệnh bạch biến hoặc các bệnh lý da mạn tính, cần được chẩn đoán sớm.
Các vết trắng xuất hiện sau mụn, viêm, thủ thuật phần lớn là tình trạng giảm sắc tố sau viêm (PIH hypopigmentation), thường có khả năng tự hồi phục nhờ quá trình tái tạo melanin. Thời gian phục hồi sắc tố từ vài tháng đến một năm hoặc lâu hơn. Đối với những tổn thương sâu có thể gây mất sắc tố vĩnh viễn.
Không. Có nhiều nguyên nhân khác nhau biểu hiện là các đốm trắng trên da mà không phải do bệnh bạch biến gây ra như: lang ben, chàm sữa, giảm sắc tố sau viêm, sẹo, thiếu dinh dưỡng… Bạch biến chỉ là một trong nhiều nguyên nhân, bạn cần thăm khám với bác sĩ da liễu để chẩn đoán chính xác.