Bớt bẩm sinh là tình trạng một vùng da có màu sắc bất thường so với những vùng khác, được phát hiện ngay sau sinh hay trong vài tuần đầu đời. Đa số chúng không ác tính.
Các bớt có thể xuất hiện bất kì vùng nào ở cả mặt và thân người. Bớt bẩm sinh có nhiều loại với màu sắc, kích thước, hình dạng và đặc điểm thay đổi. Một số bớt mờ dần và biến mất hẳn, một số lại vĩnh viễn và lan rộng ra theo thời gian. Hầu hết bớt bẩm sinh là vô hại, nhưng một phần nhỏ tiềm ẩn các vấn đề sức khỏe khác kèm theo. Phần lớn các bớt có thể điều trị loại bỏ vì mục đích thẩm mỹ.
Nguyên nhân gây ra bớt bẩm sinh?
Hiện chưa phát hiện bất kì yếu tố, tác động nào làm sinh ra bớt bẩm sinh. Bớt bẩm sinh không phải do người phụ nữ làm hay không làm điều gì khi đang mang thai.
Bớt bẩm sinh có di truyền không?
Đa số là không, nhưng một vài bớt có tính chất gia đình (tỷ lệ xuất hiện cao hơn bình thường trong gia đình đó). Một vài bớt gây ra bởi đột biến gene, xuất hiện khi hình thành thai nhi, ví dụ như bớt rượu vang đỏ, và nó cũng không có tính di truyền.
Bớt bẩm sinh có xuất hiện khi trẻ đã lớn?
Bớt bẩm sinh chỉ tình trạng vùng da khác màu được phát hiện trước vài tuần đầu sau sinh. Những tình trạng làm da thay đổi màu sắc, xuất hiện sau thời gian đó không được xem là bớt bẩm sinh.
Các loại bớt bẩm sinh
• Bớt bẩm sinh do nguyên nhân mạch máu
Thông thường các mạch máu dưới da không thể nhìn thấy được. Khi có bất thường, dị dạng bẩm sinh của mạch máu, như mạch máu của một vùng da bị giãn to, hay có quá nhiều mạch máu ở cùng một vị trí, ta sẽ nhìn thấy chúng qua da. Các bớt này thường có màu hồng, đỏ hay tím.
• Bớt bẩm sinh do nguyên nhân sắc tố
Do có bất thường về số lượng tế bào sắc tố khiến cho vùng da ảnh hưởng sinh ra nhiều hạt sắc tố Melanin hơn vùng khác, gây các bớt có màu nâu, đen hoặc xanh xám.
Bớt mạch máu thường gặp
• Bớt cá hồi (vết cò cắn, bớt hồng cam)
Là bất thường mạch máu thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Biểu hiện là một dát màu hồng đến đỏ, thường ở vùng mặt. Ngoại trừ vùng cổ, bớt thường mờ đi trước 2 tuổi. Điều trị thường không cần thiết do bớt thường tự khỏi. Có thể sử dụng laser mạch máu cho những trường hợp bớt dai dẳng.
• Bớt rượu vang (Port Wine Stain)
Bớt rượu vang gặp ở 3 trên 1000 đứa trẻ, là một khoảng da có hiện tượng dị dạng mạch máu, ở bất kì vùng nào của cơ thể, gây da màu đỏ, hồng lúc mới sinh, sau đó sậm màu dần khi trẻ lớn lên. Vùng da bị ảnh thưởng thường khô, dày lên dần tạo ra các cục cứng dưới da. Bớt rượu vang đỏ không mờ đi nếu không được điều trị, và có thể đi kèm các vấn đề sức khỏe của mắt, mạch máu não.
• U máu
1. U máu nhủ nhi
Thường xuất hiện trong vài tuần đến vài tháng đầu sau sinh. Biểu hiển là những mảng đỏ tươi, giới hạn rõ. U máu bẩm sinh thường tự khỏi khi trẻ lớn lên. Tuy nhiên sau khi thoái triển có thể không trả lại nền da bình thường, nhất là những u kích thước lớn có thể tạo sẹo. U máu bẩm sinh có thể điều trị với các thuốc thoa. Phẫu thuật và laser có thể lựa chọn cho các tổn thương không đáp ứng điều trị.
2. U máu bẩm sinh
Ít gặp hơn so với u máu nhủ nhi. Xuất hiện ngay khi sinh với hai dạng là u thoái triển nhanh và u không thoái triển. U biểu hiện là những khối màu hồng đến tím với giãn mạch bề mặt, bao quanh bởi một viền nhạt màu. U thoái triển nhanh thường tự khỏi trong năm đầu đời. u không thoái triển thường tăng dần theo tuổi bệnh nhi. Điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ.
3. U hạt sinh mủ
Là u mạch máu thường gặp có thể tự xuất hiện hay sau một chấn thương. U biểu hiện bằng một nốt sẩn hay nốt chứa mạch máu, màu đỏ, bở, phát triển nhanh và thường ở vị trí các chi. U thường chảy máu nhiều và tái phát với chấn thương nhỏ. Điều trị bằng phẫu thuật kèm đốt điện
Các loại bớt sắc tố bẩm sinh thường gặp
• Dát cà phê sữa
Là những mảng tăng sắc tố màu nâu nhạt giống màu cà phê sữa, giới hạn rõ, thường có một hoặc nhiều sang thương và có thể xuất hiện ở bất kì vị trí nào trên cơ thể. Bớt có thể xuất hiện lúc sinh hoặc sau sinh vài tháng. Điều trị loại bớt này với laser cho kết quả khá tốt, không đau, không để lại sẹo. Thường cần điều trị nhiều lần và có thể tái phát sau khi lành sang thương.
• Bớt Spilus
Những dát, sẩn tăng sắc tố bờ rõ trên nền tổn thương dát cà phê sữa. Điều trị tương tự dát cà phê sữa.
• Bớt Ota
Là những mảng tăng sắc tố màu xanh đen hoặc nâu xám một bên, phân bố theo dây thần kinh mặt (vùng gò má, má, quanh mắt, trán…). Thường xuất hiện lúc sinh, gặp ở nữ nhiều hơn nam. Bớt này thường đáp ứng rất tốt với điều trị laser sắc tố, không gây đau, không để lại sẹo.
Xem thêm về bớt Ota tại đây.
• Bớt Ito
Tổn thương màu xanh xám, có cùng đặc điểm với nevus ota, nằm ở vùng vai và cánh tay. Điều trị bằng laser tương tự nevus ota, cho kết quả rất tốt.
• Bớt xanh
Là tổn thương sắc tố lành tính sâu trong da và có màu xanh đen. Tổn thương đáp ứng khá tốt với các loại laser sắc tố.
• Bớt Becker
Bớt có thể bẩm sinh hoặc xuất hiện sau khi sinh, đặc trưng bởi dát hoặc mảng màu nâu nhạt, bề mặt rậm lông, thường ở một bên vai, cánh tay và thân mình. Bớt thường gặp ở nam giới, thanh niên. Điều trị bớt bằng laser triệt lông và laser sắc tố cho hiệu quả cao, không đau và không để lại sẹo.
Có cần loại bỏ bớt bẩm sinh?
Hầu hết bớt bẩm sinh vô hại và không đòi hỏi phải điều trị. Tuy nhiên, các bớt có thể ảnh hưởng lớn đến mặt thẩm mỹ và tâm lý của bệnh nhân, đặc biệt khi nó nằm trên gương mặt. Khi đó điều trị sẽ được thực hiện theo mong muốn bệnh nhân. Một số nhỏ bớt còn liên quan đến những vấn đề y tế khác, chúng cần được theo dõi sát với bác sĩ chuyên khoa Da liễu và loại bỏ khi có chỉ định.
Các phương pháp loại bỏ bớt bẩm sinh?
• Liệu pháp Laser
Liệu pháp Laser – Ánh sáng: được thực hiện bởi bác sĩ Da liễu, có thể cải thiện hầu hết các loại bớt, cả bớt sắc tố lẫn mạch máu, với thiết bị phù hợp và kĩ thuật đúng. Cơ chế của liệu pháp là sử dụng laser – ánh sáng có chùm tia năng lượng cao để loại bỏ hạt sắc tố da hay phá hủy các mạch máu bất thường. Laser điều trị sớm thường mang lại hiệu quả hơn so với điều trị muộn. Bệnh nhân cần vài liệu trình trước khi thấy được hiệu quả điều trị. Sau điều trị da có thể ửng đỏ hay nề nhẹ, thoáng qua.
• Thuốc
Một vài thuốc uống và thuốc thoa có thể cải thiện một số bớt mạch máu, như beta-blocker hỗ trợ thu nhỏ u máu hay corticosteroid có thể là teo nhỏ một phần mạch máu bất thường. Các thuốc trên cần được sử dụng đúng liều và theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Phẫu thuật
Một số bớt bẩm sinh có thể điều trị thành công bằng phẫu thuật cắt bỏ. Thủ thuật có thể được thực hiện ở một phòng khám Da liễu có chuyên môn hay cơ sở y tế uy tín. Bớt có thể được cắt bỏ sau một hay vài liệu trình tùy kích thước. Tuy nhiên, nguy cơ sẹo xấu là có tồn tại.
Những điều cần theo dõi khi bản thân có hay có người nhà có bớt bẩm sinh?
Hầu hết bớt bẩm sinh vô hại và tự mờ dần. Tuy nhiên, cần thăm khám nhằm biết liệu bớt có liên quan vấn đề sức khỏe khác. Luôn chú ý theo dõi bớt, nhất là khi bớt có những thay đổi như tăng kích thước, độ nâng lên khỏi mặt da hay bớt trở nên sậm màu hơn. Nếu bớt phát triển quá nhanh, bệnh nhân được khuyến cáo đi khám bác sĩ Da liễu.
Bệnh nhân cũng được khuyến cáo đến bác sĩ thăm khám khi bớt chảy máy, đau, ngứa hay bị nhiễm trùng. Nếu có vết thương trên bớt mạch máu, bệnh nhân làm sạch vết thương bằng xà phòng và nước, sau đó dùng gạc y tế giữ chặt vết thương, nếu chảy máu không dừng bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ lập tức.
Bớt sắc tố bẩm sinh ít khi gây bất kì khó chịu gì khác, tuy nhiên nếu bệnh nhân có một nốt ruồi có từ lúc sinh và nó thay đổi về kích thước, màu sắc hay hình dạng, bệnh nhân được khuyến khích đi khám Da liễu.
Chương Trình Điều Trị Bớt Bẩm Sinh Miễn Phí
Được bắt đầu từ 2017, qua 4 năm thực hiện, chương trình Điều trị bớt bẩm sinh miễn phí của phòng khám Medcare đã và đang từng ngày cố gắng giảm nhẹ gánh nặng cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân bị ảnh hưởng bởi các bớt bẩm sinh.
Tập thể y bác sĩ cũng như nhân viên tại phòng khám Medcare mong muốn ngày càng phát triển, mở rộng và đưa chương trình đến nhiều bệnh nhân hơn, trở thành một trong những trung tâm điều trị bớt bẩm sinh hàng đầu Việt Nam.
Với chính sách Hỗ trợ cộng đồng của Phòng khám Medcare, những bệnh nhân có bớt mạch máu bẩm sinh có hoàn cảnh khó khăn sẽ được điều trị miễn phí hay trợ giá điều trị. Chi tiết tại đây hay hotline 0845.115.115 hoặc 0931.888.115 để được hướng dẫn.
