Bệnh hắc lào: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị (Cập nhật T.10/2025)

Bạn có cảm giác ngứa rát, nổi mẩn đỏ hình tròn, bong vảy ở vùng da cổ, ngực, đùi hoặc tay chân? Đừng chủ quan – đó có thể là bệnh hắc lào (nấm da), một tình trạng da liễu do nấm Dermatophytes gây ra, dễ lây lan và tái phát nếu không được điều trị đúng cách.

Nhiều người thường nhầm hắc lào với các bệnh da khác như chàm, viêm da cơ địa hay vảy phấn hồng, khiến việc điều trị kéo dài và dễ để lại sẹo hoặc thâm.

Trong bài viết này, Medcare sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và phương pháp điều trị hắc lào hiệu quả nhất, đồng thời hướng dẫn cách phòng ngừa tái phát để làn da khỏe mạnh, tự tin trở lại.

Hắc lào là bệnh gì?

Hắc lào là từ thông dụng trong dân gian, dùng để chỉ tình trạng nhiễm nấm nông ở da, do nấm Dermatophytes gây ra, gồm các loại Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton. Chúng chuyển hóa keratin trong da và gây biểu hiện bệnh ở nhiều vị trí trên cơ thể, như nấm chân, nấm thân, nấm bẹn, nấm da đầu (hay còn gọi là hắc lào ở các cơ quan này), nấm móng… 

Các dạng hắc lào thường gặp

1. Nấm hắc lào ở vùng bẹn đùi

Nấm bẹn thường biểu hiện ban đầu là những khoảng hồng ban (đỏ) hoặc tăng sắc tố (sậm màu) ở phần gần thân của vùng đùi trong. Tình trạng nhiễm nấm tiến triển ly tâm, với phần trung tâm của thương tổn sạch sang thương dần, phần bờ của sang thương gồ cao nhẹ, có thể đỏ hoặc sậm màu hơn, giới hạn rõ.

Tình trạng nhiễm nấm có thể lan đến vùng đáy chậu và quanh hậu môn, nếp gian mông, và có thể lan đến vùng mông. Ở nam, vùng bìu thường không bị ảnh hưởng.

2. Nấm hắc lào ở chân

Nấm ở chân có thể biểu hiện theo nhiều kiểu khác nhau. 3 thể lâm sàng chính của nấm chân là:

• Nấm vùng kẽ ngón chân: các vết trợt hoặc vảy kèm ngứa ở giữa các ngón chân, đặc biệt ở vùng kẽ thứ 3 và 4 của bàn chân, có thể kèm vết nứt ở kẽ ngón gây đau.

• Nấm chân thể tăng sừng (thể moccasin): có tình trạng tăng sừng lan tỏa ở lòng bàn chân, mặt trong và mặt ngoài của bàn chân, có thể kèm tình trạng đỏ da ở nhiều mức độ.

• Nấm chân thể mụn nước bóng nước (viêm): mụn nước, bóng nước gây ngứa, thỉnh thoảng kèm đau. Mặt trong bàn chân thường bị ảnh hưởng.

• Trong một số ít trường hợp, có thể có tình trạng trợt và loét kẽ gian ngón chân (nấm chân thể loét). Tình trạng này thường liên quan đến bội nhiễm vi trùng thứ phát.
• Nấm chân có thể xảy ra cùng lúc với nấm móng, nấm bẹn, nấm bàn tay…

3. Nấm hắc lào ở da đầu

Nấm da đầu thường xảy ra ở trẻ em, đặc biệt là trước khi trẻ dậy thì. Nấm da đầu có thể biểu hiện khác nhau, tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh. Biểu hiện phổ biến nhất của nấm da đầu là những khoảng tróc vảy kèm rụng tóc ở da đầu, có những chấm đen. Ngứa là triệu chứng đi kèm thường gặp.

4. Nấm hắc lào dạng đa sắc

Khác với các dạng lâm sàng nói trên, nấm hắc lào dạng đa sắc do một loại vi nấm khác Dermatophytes gây ra, tên là Malassezia. Tên gọi khác thường gặp hơn của thể này là lang ben. Bệnh nhân lang ben có thể biểu hiện là những dát tăng, giảm sắc tố hoặc đỏ ở thân hoặc phần gần của chi (những vùng tiết bã). Bệnh đáp ứng tốt với điều trị nhưng có xu hướng tái phát.

Triệu chứng nhận biết

Hắc lào (lác đồng tiền) là bệnh nhiễm nấm da do các loại nấm Dermatophytes (như Trichophyton, Microsporum) gây ra. Bệnh thường bắt đầu bằng những tổn thương nhỏ, ngứa nhẹ, sau đó lan rộng và có ranh giới rõ ràng.

Dưới đây là các dấu hiệu đặc trưng giúp bạn nhận biết sớm bệnh hắc lào:

1. Tổn thương da hình tròn, bờ viền rõ ràng

• Xuất hiện mảng da tròn hoặc bầu dục, màu hồng hoặc đỏ, viền ngoài rõ, hơi gồ, bong vảy nhẹ.
• Trung tâm mảng thường sáng màu hoặc lành hơn, tạo hình “vòng tròn đồng tiền” đặc trưng.
• Khi bệnh lan rộng, các vòng có thể chồng lấn lên nhau, tạo thành vùng tổn thương không đều.

Đây là đặc điểm dễ phân biệt hắc lào với viêm da cơ địa hoặc vảy phấn trắng.

2. Cảm giác ngứa rát, đặc biệt khi ra mồ hôi

• Cảm giác ngứa tăng rõ rệt khi trời nóng, sau khi vận động hoặc tắm nước nóng.
• Nếu gãi nhiều, vùng da có thể trầy xước, rớm dịch và dễ nhiễm khuẩn thứ phát.

3. Vị trí thường gặp của hắc lào

• Thân mình, ngực, cổ, vai, đùi và cánh tay là những vị trí dễ bị nhất.
• Một số trường hợp đặc biệt:
  • Hắc lào vùng háng (nấm bẹn): ngứa dữ dội, lan sang mông hoặc đùi trong.
  • Hắc lào da đầu (tinea capitis): gây rụng tóc thành mảng tròn, có vảy khô.
  • Hắc lào da chân (tinea pedis): thường gọi là nấm kẽ chân, gây nứt nẻ, ngứa rát giữa các ngón.
  • Hắc lào móng (onychomycosis): móng dày, sần, đổi màu vàng hoặc trắng đục.

4. Da bong vảy, nứt nẻ, đôi khi nổi mụn nước nhỏ

• Bề mặt tổn thương có thể tróc vảy mịn hoặc mụn nước nhỏ li ti ở rìa viền.
• Khi mụn nước vỡ, có thể rỉ dịch và đóng vảy tiết vàng.
• Nếu không điều trị, các mảng hắc lào có thể lan ra vùng da lành, tạo cảm giác ngứa dai dẳng, khó chịu kéo dài.

5. Biến chứng nếu không điều trị kịp thời

• Lan rộng sang người khác do tiếp xúc trực tiếp hoặc dùng chung khăn, quần áo.
• Viêm da bội nhiễm khi vùng da bị gãi, trầy xước.
• Thâm, sẹo, tăng sắc tố sau viêm, đặc biệt ở người có da nhạy cảm.

Theo bác sĩ da liễu Medcare:
“Phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ giúp rút ngắn thời gian hồi phục, giảm tái phát và ngăn ngừa biến chứng da liễu lâu dài.”

Nguyên nhân gây bệnh hắc lào và yếu tố nguy cơ

Hắc lào là một bệnh nhiễm nấm da (Dermatophytosis) do các chủng nấm sợi Dermatophyte gây ra, phổ biến nhất là Trichophyton rubrum, Microsporum canis, Epidermophyton floccosum.
Những loại nấm này phát triển mạnh trong môi trường ấm, ẩm và nhiều mồ hôi, dễ xâm nhập vào biểu bì da, tóc hoặc móng, gây nên các mảng tổn thương ngứa và bong vảy đặc trưng.

1. Nguyên nhân trực tiếp – do nấm Dermatophyte gây ra

• Nấm thường xâm nhập qua lớp biểu bì da khi da bị xước, ma sát hoặc ẩm ướt kéo dài.
• Sử dụng đồ dùng cá nhân chung (khăn, quần áo, giày dép) với người nhiễm bệnh là con đường lây lan phổ biến nhất.
• Ngoài ra, động vật nuôi như chó, mèo cũng có thể là nguồn lây nhiễm hắc lào (zoophilic fungi).

Đặc biệt, hắc lào không chỉ ảnh hưởng đến người lớn mà còn xuất hiện ở trẻ em, nhất là khi vệ sinh da chưa đúng cách.

2. Yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh

Yếu tố nguy cơ	Giải thích
Khí hậu nóng ẩm	Điều kiện thuận lợi để nấm phát triển và lan rộng.
Ra nhiều mồ hôi	Giữ ẩm trên da, tạo môi trường cho nấm sinh sôi.
Mặc đồ chật, không thoáng khí	Ma sát và độ ẩm tăng, làm tổn thương lớp biểu bì.
Vệ sinh cá nhân kém	Không thay quần áo, khăn tắm thường xuyên.
Tiếp xúc với người bệnh hoặc vật dụng nhiễm nấm	Dễ lây lan trong gia đình, phòng gym, hồ bơi.
Sức đề kháng yếu, bệnh mạn tính	Người tiểu đường, dùng corticoid lâu dài dễ mắc hơn.

3. Các vùng da dễ bị hắc lào

• Vùng bẹn – mông – đùi trong: nơi tiết nhiều mồ hôi, dễ ma sát.
• Vùng cổ, vai, ngực: hay bị cọ sát với cổ áo, balo, khẩu trang.
• Kẽ chân, kẽ tay: thường xuyên ẩm ướt.
• Da đầu, móng: nơi có keratin – môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.

4. Tại sao hắc lào dễ tái phát

• Do ngưng thuốc sớm khi triệu chứng mới giảm.
• Không vệ sinh đồ cá nhân kỹ, khiến bào tử nấm còn sót lại.
• Không điều trị đồng thời các vùng lân cận, khiến nấm lan rộng trở lại.

Cách điều trị nấm da hắc lào?

• Phần lớn hắc lào có thể điều trị với thuốc thoa. Một số thuốc kháng nấm thoa có hiệu quả thường dùng gồm, azole, allylamine, ciclopirox, butenafin, và tolnafate. Nystatin không hiệu quả trong điều trị nhiễm nấm dermatophyte.
• Những trường hợp bệnh lan rộng hoặc thất bại với điều trị thuốc thoa tại chỗ, cân nhắc dùng thuốc kháng nấm đường uống. 
• Cần lưu ý các thuốc kháng nấm uống có nhiều tác dụng phụ khi sử dụng không đúng cách. Do đó, người bệnh cần được bác sĩ chỉ định và tư vấn trước khi điều trị.

Phòng bệnh nấm da hắc lào?

Bệnh dễ xảy ra ở những vùng da ẩm ướt, và những người có sức đề kháng yếu, cơ địa suy giảm miễn dịch. Do đó các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Hạn chế mặc quần áo chật, ẩm ướt
• Thay vớ thường xuyên
• Vệ sinh thân thể hàng ngày, giữ cơ thể khô ráo
• Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng
• Rèn luyện thể chất thông qua các hoạt động thể dụng thể thao
• Kiểm soát tốt các bệnh nền như đái tháo đường, tim mạch,..
• Tránh dùng chung quần áo và vật dụng cá nhân với người khác

Lời kết

Nấm hắc lào là bệnh lý lành tính của da, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây khó chịu, bất tiện trong cuộc sống của người bệnh. Nếu bạn thấy có những bất thường biểu hiện trên da thì hãy đến ngay cơ sở y tế đáng tin cậy để được thăm khám và điều trị kịp thời.

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP VỀ BỆNH HẮC LÀO