Những điều cần biết về HIV? HIV là một chữ viết tắt của loại vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người. AIDS là chữ viết tắt của hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. AIDS là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm HIV. Trong giai đoạn nhiễm AIDS, hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nên người bệnh dễ mắc các bệnh như: Nhiễm khuẩn, ung thư…
Những điều cần biết về HIV và AIDS
- HIV là viết tắt của human immunodeficiency virus (virus gây suy giảm miễn dịch ở người), là virus gây ra nhiễm HIV. Cụm từ “HIV” có thể dùng để chỉ virus hoặc chỉ tình trạng nhiễm HIV.
- AIDS là viết tắt của acquired immunodeficiency syndrome (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải). AIDS là giai đoạn tiến triển nặng nhất của nhiễm HIV.
HIV tấn công và phá hủy các tế bào T CD4 (CD4 T lymphocyte), là các tế bào đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch. Sự mất đi các tế bào CD4 khiến cơ thể khó chống lại nhiễm trùng, bệnh tật và một số loại ung thư.
Nếu không được điều trị, HIV có thể dần dần phá hủy hệ miễn dịch, dẫn đến suy giảm sức khỏe và tiến triển thành AIDS. Tuy nhiên, với điều trị, hệ miễn dịch có thể hồi phục.
HIV lây truyền như thế nào?
HIV có thể lây truyền từ người này sang người khác khi một số dịch cơ thể được chia sẻ giữa các cá nhân. Các dịch cơ thể có thể truyền HIV bao gồm máu, tinh dịch (“cum”), dịch tiền tinh trùng (“pre-cum”), dịch âm đạo, dịch trực tràng, và sữa mẹ. HIV có thể lây qua:
- Quan hệ tình dục qua âm đạo hoặc hậu môn
- Dùng chung kim tiêm để tiêm chích ma túy hoặc xăm mình
- Bị kim tiêm có dính máu của người nhiễm HIV đâm
- Khi mang thai
- Khi cho con bú
Lây truyền HIV từ cha mẹ sinh học nhiễm HIV sang con trong thai kỳ, khi sinh hoặc khi cho con bú.
Bạn không thể nhiễm HIV bằng cách bắt tay hoặc ôm người nhiễm HIV. Bạn cũng không thể nhiễm HIV qua việc tiếp xúc với các vật dụng như chén đĩa, bệ ngồi toilet, hoặc tay nắm cửa mà người nhiễm HIV đã sử dụng. HIV không lây qua không khí, nước hoặc qua muỗi, ve, hay các loại côn trùng khác.
Điều trị HIV như thế nào?
Liệu pháp kháng retrovirus (ART) là việc sử dụng các loại thuốc điều trị HIV để kiểm soát virus HIV trong cơ thể. Người dùng ART sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc kháng virus HIV, còn gọi là ARV.
ART được khuyến nghị cho tất cả những người nhiễm HIV. ART ngăn HIV nhân lên, và làm giảm lượng HIV trong cơ thể (gọi là tải lượng virus). Lượng HIV ít hơn trong cơ thể giúp bảo vệ hệ miễn dịch và ngăn ngừa nhiễm HIV tiến triển thành AIDS.
Mặc dù ART không thể chữa khỏi hoàn toàn HIV, nhưng thuốc HIV có thể giúp người nhiễm HIV sống lâu và khỏe mạnh.
Làm thế nào để giảm nguy cơ lây truyền HIV
ART giúp giảm nguy cơ lây truyền HIV. ART có thể giảm tải lượng virus của người nhiễm xuống mức không thể phát hiện. Tải lượng virus không thể phát hiện nghĩa là mức HIV trong máu quá thấp để được phát hiện bằng xét nghiệm tải lượng virus tiêu chuẩn. Người nhiễm HIV có tải lượng virus không thể phát hiện sẽ không có nguy cơ lây truyền HIV cho bạn tình.
Sử dụng thuốc HIV trong thai kỳ, khi sinh và khi cho con bú cũng có thể giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con. Trước đây, việc thay thế sữa mẹ bằng sữa công thức hoặc sữa hiến được thanh trùng được khuyến nghị vì nguy cơ lây truyền HIV cao.
Tuy nhiên, hiện có bằng chứng cho thấy nguy cơ lây truyền HIV qua sữa mẹ của người sử dụng ART đều đặn và duy trì tải lượng virus không thể phát hiện là rất thấp (dưới 1%). Người mang thai nhiễm HIV nên trao đổi với bác sĩ để lựa chọn phương pháp nuôi con phù hợp.
Làm thế nào để giảm nguy cơ nhiễm HIV
Đối với người âm tính với HIV, có nhiều cách để giảm nguy cơ nhiễm HIV, bao gồm:
- Sử dụng bao cao su đúng cách mỗi lần quan hệ tình dục, đặc biệt với bạn tình nhiễm HIV có tải lượng virus có thể phát hiện hoặc bạn tình có tình trạng HIV không rõ.
- Hạn chế số lượng bạn tình và tránh dùng chung kim tiêm.
Người âm tính với HIV nên tham khảo ý kiến bác sĩ về dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP). PrEP là một phương pháp phòng ngừa HIV cho người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao. PrEP bao gồm việc sử dụng một loại thuốc HIV mỗi ngày hoặc tiêm thuốc tác dụng kéo dài. Tìm hiểu thêm về PrEP.
Người chưa nhiễm HIV nhưng có thể đã phơi nhiễm nên trao đổi với bác sĩ về dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) trong vòng 72 giờ sau khi phơi nhiễm. Tìm hiểu thêm về PEP.
Các triệu chứng của HIV và AIDS là gì?
Trong vòng 2–4 tuần sau khi nhiễm HIV, một số người có thể xuất hiện các triệu chứng giống cúm như sốt, ớn lạnh, hoặc phát ban. Các triệu chứng này có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần. Các triệu chứng khác có thể bao gồm:
- Đổ mồ hôi ban đêm
- Đau cơ
- Đau họng
- Mệt mỏi
- Sưng hạch bạch huyết
- Loét miệng
Có các triệu chứng này không đồng nghĩa với việc bạn nhiễm HIV, vì các bệnh khác cũng có thể gây ra triệu chứng tương tự. Một số người không có triệu chứng trong giai đoạn đầu của nhiễm HIV (gọi là HIV cấp tính).
Ở những người không dùng ART, các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể không xuất hiện trong nhiều năm cho đến khi HIV tiến triển thành AIDS. Người mắc AIDS sẽ có hệ miễn dịch suy yếu, dễ mắc các nhiễm trùng cơ hội, là các bệnh nhiễm trùng và ung thư liên quan đến nhiễm trùng xảy ra nhiều hơn hoặc nặng hơn ở người có hệ miễn dịch yếu.
AIDS được chẩn đoán như thế nào?
Chẩn đoán AIDS dựa trên các tiêu chí:
- Số lượng tế bào CD4 giảm xuống dưới 200 tế bào/mm³ máu.
- Sự hiện diện của các nhiễm trùng cơ hội.
Mặc dù chẩn đoán AIDS cho thấy hệ miễn dịch đã bị tổn thương nghiêm trọng, nhưng thuốc HIV vẫn có thể giúp người bệnh cải thiện tình trạng sức khỏe.
