HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Khi xâm nhập vào cơ thể, HIV tấn công và phá hủy các tế bào CD4, vốn là một phần quan trọng của hệ miễn dịch.
Nếu không điều trị, HIV sẽ tiến triển thành AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome), giai đoạn cuối của nhiễm HIV. Ở giai đoạn này, hệ miễn dịch suy yếu nghiêm trọng, cơ thể dễ bị nhiễm trùng cơ hội và mắc các bệnh nguy hiểm.
Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại, HIV hiện nay được coi là bệnh mạn tính có thể kiểm soát, thay vì là án tử như trước đây.
Nguyên nhân
HIV không lây qua tiếp xúc thông thường mà chỉ lây truyền qua các con đường chính sau đây:
1. Quan hệ tình dục không an toàn
Virus HIV có thể lây qua dịch tiết sinh dục trong quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su. Điều này áp dụng cho cả quan hệ tình dục âm đạo, hậu môn và miệng.
2. Dùng chung kim tiêm
Những người tiêm chích ma túy có nguy cơ cao nhiễm HIV do sử dụng chung kim tiêm bị nhiễm virus.
3. Từ mẹ sang con
HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, khi sinh, hoặc qua sữa mẹ. Tuy nhiên, nguy cơ này có thể giảm đáng kể nếu mẹ được điều trị bằng thuốc kháng virus (ART).
4. Truyền máu hoặc sản phẩm từ máu
Dù hiện nay quy trình kiểm tra máu hiến tặng đã rất nghiêm ngặt, trong quá khứ, đây từng là một trong những nguyên nhân lây nhiễm HIV.
5. Tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể
Nhân viên y tế có nguy cơ bị lây nhiễm HIV qua kim tiêm hoặc vết thương khi tiếp xúc với máu của người nhiễm.
Triệu chứng
Triệu chứng của HIV thay đổi theo từng giai đoạn tiến triển của bệnh.
1. Giai đoạn sớm (nhiễm cấp tính)
Khoảng 2-4 tuần sau khi nhiễm HIV, cơ thể thường xuất hiện các triệu chứng giống cúm, bao gồm:
- Sốt cao
- Đau họng
- Phát ban
- Nổi hạch
- Đau cơ và khớp
- Mệt mỏi kéo dài
Những triệu chứng này thường chỉ kéo dài vài tuần, sau đó biến mất, khiến nhiều người không nhận ra mình đã nhiễm bệnh.
2. Giai đoạn tiềm ẩn
- Đây là giai đoạn HIV hoạt động âm thầm trong cơ thể mà không có triệu chứng rõ rệt.
- Thời gian kéo dài từ vài năm đến hơn một thập kỷ nếu không điều trị.
- Trong giai đoạn này, virus tiếp tục nhân lên và phá hủy hệ miễn dịch.
3. Giai đoạn AIDS
Nếu không điều trị, HIV sẽ tiến triển thành AIDS. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Sụt cân nhanh
- Sốt kéo dài
- Nhiễm trùng cơ hội như lao, viêm phổi, hoặc nấm candida thực quản
- Ung thư như sarcoma Kaposi hoặc ung thư hạch
Cách điều trị
1. Thuốc kháng virus (ART)
ART là phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay, giúp:
- Giảm tải lượng virus trong máu xuống mức không phát hiện được.
- Bảo vệ hệ miễn dịch.
- Ngăn ngừa lây lan HIV sang người khác.
ART cần được duy trì suốt đời, với việc tuân thủ điều trị đóng vai trò quan trọng để đạt hiệu quả cao nhất.
2. Điều trị các bệnh kèm theo
- Nhiễm trùng cơ hội: Điều trị bằng kháng sinh hoặc thuốc kháng nấm.
- Hỗ trợ dinh dưỡng: Cung cấp chế độ ăn giàu dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng.
3. Theo dõi định kỳ
Người nhiễm HIV cần được theo dõi sức khỏe định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng.
Phòng ngừa
Phòng ngừa là chìa khóa để kiểm soát sự lây lan của HIV. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả:
1. Sử dụng bao cao su
Bao cao su là biện pháp đơn giản và hiệu quả nhất để ngăn ngừa lây nhiễm HIV trong quan hệ tình dục.
2. Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP)
PrEP là liệu pháp dùng thuốc kháng virus hàng ngày để giảm nguy cơ lây nhiễm HIV, đặc biệt hữu ích cho nhóm nguy cơ cao.
3. Không dùng chung kim tiêm
Người tiêm chích ma túy cần sử dụng kim tiêm sạch để giảm nguy cơ nhiễm HIV.
4. Xét nghiệm HIV định kỳ
Xét nghiệm giúp phát hiện sớm và kiểm soát nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt quan trọng đối với người có hành vi nguy cơ.
5. Phòng ngừa lây truyền từ mẹ sang con
Phụ nữ mang thai nhiễm HIV nên được điều trị ART để giảm nguy cơ lây truyền virus sang con.
Lời Kết
HIV không còn là căn bệnh đáng sợ nếu chúng ta hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, tuân thủ điều trị và thực hiện các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp kiểm soát hiệu quả sự lây lan của căn bệnh này.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến HIV hoặc cần tư vấn y tế, hãy liên hệ ngay với các cơ sở y tế uy tín để được hỗ trợ kịp thời.
