Viêm da tiết bã (còn gọi là viêm da dầu) là bệnh da mạn tính, thường xuất hiện ở những vùng da có nhiều tuyến bã nhờn như da đầu, mặt, ngực, lưng hoặc vùng nếp gấp.
Bệnh gây ra tróc vảy, đỏ da, ngứa nhẹ đến trung bình, có xu hướng tái phát nhiều lần, đặc biệt khi thời tiết lạnh, căng thẳng kéo dài hoặc rối loạn nội tiết.
Mặc dù không nguy hiểm, nhưng viêm da tiết bã có thể ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ, tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Viêm da tiết bã là gì
Viêm da tiết bã (còn gọi là viêm da dầu), là một thể viêm da mạn tính, tái phát xảy ra ở những vùng giàu tuyến bã (da đầu, mặt, thân trên, vùng nếp).
Bệnh có thể khởi phát ở tuổi nhũ nhi, dậy thì, và nhiều nhất là từ 20 đến 50 tuổi hoặc lớn hơn. Bệnh phổ biến ở nam giới hơn nữ giới, và chiếm khoảng 2-5% dân số.
Nguyên nhân
Nấm Malassezia furfur có thể đóng vai trò trong sinh bệnh học của bệnh do bệnh có đáp ứng với ketoconazole và selenium sulfide. Viêm da tiết bã xảy ra chủ yếu ở vùng da có tăng hoạt động của tuyến bã và có sự sản xuất quá mức chất bã, tình trạng này tạo điều kiện thuận lợi cho sự tăng trưởng của Malassezia.
Tuy nhiên bệnh nhân viêm da tiết bã có thể có sự sản xuất chất bã bình thường. Do đó, lượng chất bã được sản xuất không phải là yếu tố nguy cơ quyết định trong biểu hiện bệnh.
Biểu hiện lâm sàng
Tổn thương có dạng dát, mảng hoặc sẩn màu đỏ, tróc vảy, đóng mài vàng, giới hạn rõ, có thể kèm ngứa hoặc không .
Các vị trí hay gặp là da đầu, rìa chân tóc, đầu chân mày, nếp mũi má, mang tai, tai và sau tai, vùng lưng trên và trước ngực, các nếp gấp.
Thể nhẹ nhất và phổ biến nhất của viêm da tiết bã ở da đầu là tình trạng gàu, biểu hiện là sự tróc vảy lan tỏa trên da đầu.
Thể nặng biểu hiện là những mảng hồng ban viêm, bề mặt tróc vảy nhờn, ngả vàng.
Chẩn đoán
Chẩn đoán viêm da dầu thường dựa trên hình ảnh lâm sàng và vị trí của sang thương.
Các chẩn đoán phân biệt bao gồm:
- Vảy nến
- Trứng cá đỏ
- Lang ben
- Vảy phấn hồng
- Nấm thân
- Giang mai thứ phát
- Lupus ban đỏ
- Pemphigus lá
Các tình trạng này có để phân biệt dựa trên lâm sàng và/hoặc các xét nghiệm và mô học
Điều trị
1. Da đầu:
Ở những bệnh nhân viêm da tiết bã da đầu thể nhẹ, không viêm, có thể sử dụng các loại dầu gội chứa các thành phần kháng nấm (ketoconazole 2%, ciclopirox 1%).
Các loại dầu gội kháng nấm khác trên thị trường có thể dùng mà không cần bác sĩ kê toa bao gồm kẽm pyrithione 1% và selenium sulfide 2.5%. Nên dùng các loại dầu gội này hàng ngày hoặc ít nhất 2 đến 3 lần mỗi tuần tới khi lui bệnh
Ở những bệnh nhân bị viêm da dầu ở da đầu mức độ trung bình đến nặng, nên dùng các loại dầu gội kháng nấm (ví dụ ketoconazole 2%) kết hợp với thoa corticosteroid hoạt lực cao. Corticosteroid thoa nên được dùng một lần mỗi ngày, kéo dài 2 đến 4 tuần.
2. Mặt:
Ở những bệnh nhân viêm da tiết bã ở mặt, nên dùng corticosteroid thoa hoạt lực thấp (nhóm 6 hoặc 7), các thuốc kháng nấm dạng thoa (kem ketoconazole 2%, các loại kem azole khác, hoặc kem ciclopirox 1%) hoặc kết hợp cả 2. Các thuốc ức chế calcineurin thoa (tacrolimus 0.1% dạng mỡ và pimecrolimus 1% dạng kem) có thể dùng thay thế cho corticosteroid thoa ở những trường hợp viêm da tiết bã ở mặt.
Các thuốc này được thoa lên vùng bệnh 1 hoặc 2 lần mỗi ngày cho tới khi lui bệnh.
Ở các bệnh nhân nam bị viêm da dầu ở mặt mà có râu hoặc ria, nên rửa mặt với ketoconazole 2%. Dầu gội được dùng hàng ngày cho tới khi lui bệnh và sau đó một lần mỗi tuần. Corticosteroid hoạt lực thấp có thể thêm vào điều trị ban đầu để kiểm soát tình trạng viêm và ngứa.
3. Thân và vùng nếp
Ở những bệnh nhân viêm da dầu ở thân và vùng nếp, nên dùng kem bôi corticosteroid hoạt lực thấp (nhóm 6 hoặc 7), các thuốc kháng nấm bôi hoặc kết hợp cả 2. Corticosteroid thoa hoạt lực trung bình (nhóm 4 hoặc 5) có thể dùng cho viêm da tiết bã ở ngực hoặc vùng lưng trên. Thuốc được thoa vào vùng bệnh 1 hoặc 2 lần mỗi ngày cho đến khi lui bệnh.
Điều trị
Ở phần lớn bệnh nhân viêm da dầu, việc dùng gián đoạn thuốc thoa có thể giúp phòng ngừa tái phát:
- Dầu gội ketoconazole 2% hoặc dầu gội ciclopirox 1% một lần mỗi tuần cho viêm da tiết bã ở da đầu
- Dầu gội ketoconazole 2% (dùng để rửa mặt hoặc tắm thân) hoặc kem ketoconazole 2%, các kem azole khác, hoặc kem ciclopirox 1% một lần mỗi tuần cho viêm da dầu ở mặt, thần và các vùng nếp.
Kết luận
Viêm da tiết bã là bệnh da mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu điều trị đúng và duy trì chăm sóc phù hợp.
Tại Medcare, các bác sĩ Da liễu sẽ thăm khám, xác định nguyên nhân và xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, giúp bệnh nhân nhanh chóng lấy lại làn da khỏe mạnh và tự tin trong cuộc sống.
Câu hỏi thường gặp
Không. Đây là bệnh viêm da mạn tính, không lây truyền qua tiếp xúc.
Không thể khỏi dứt điểm, nhưng có thể kiểm soát lâu dài bằng thuốc kháng nấm, thuốc bôi và chăm sóc da đúng cách.
Có. Stress, mất ngủ, mệt mỏi làm rối loạn nội tiết và kích hoạt phản ứng viêm da.
Không nên. Corticoid cần được dùng theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh teo da, giãn mạch hoặc nổi mụn.
Có thể, đặc biệt vào mùa lạnh hoặc khi không tuân thủ điều trị duy trì. Tuy nhiên, bạn có thể giảm đáng kể tần suất tái phát nếu chăm sóc da đúng cách.